Dầu và vàng là 2 loại hàng hóa quan trọng trên thị trường, giá dầu và giá vàng thay đổi có thể sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến các loại hàng hóa khác. Có thể nắm được các yếu tố tác động đến giá dầu và giá vàng sẽ giúp việc đầu tư của bạn trở nên dễ dàng hơn. Vậy mối liên hệ giữa giá dầu và giá vàng thế nào? Cùng tìm hiểu ngay sau đây.
Các yếu tố ảnh hưởng đến giá dầu
Dầu là đầu vào quan trọng trong quá trình sản xuất. Không có dầu và các chế phẩm từ dầu, máy móc không thể vận hành, phương tiện giao thông không thể hoạt động và cuộc sống hiện đại sẽ bị đình trệ. Giống như các hàng hóa khác, giá dầu bị chi phối bởi quy luật cung – cầu trên thị trường. Ngoài ra, nó còn bị tác động bởi tỷ giá đồng dollar Mỹ.
Cung – cầu dầu trên thị trường
Cầu về dầu
Nếu nhu cầu về dầu tăng cao trong khi nguồn cung hạn chế, giá dầu sẽ bị đẩy lên cao và ngược lại khi cung tăng, cầu giảm. Cầu về dầu thường bị ảnh hưởng bởi điều kiện thời tiết, thiên tai, dịch bệnh, đầu cơ và nhu cầu mở rộng sản xuất, thương mại quốc tế.
Vào mùa đông, nhu cầu sử dụng khí đốt và xăng dầu để sưởi ấm ở các quốc gia Châu Âu tăng cao, khiến cho giá dầu lúc này tăng vọt. Hay khi đại dịch Covid 19 xảy ra, do lệnh phong tỏa và hạn chế đi lại của chính phủ nên nhu cầu sử dụng các phương tiện di chuyển như máy bay, ô tô, xe máy giảm đáng kể. Thêm vào đó, hoạt động thương mại quốc tế bị đình trệ khiến cho giá dầu có lúc giảm xuống dưới 0 dollar/thùng.
Nguồn cung dầu
Mặt khác, bất kỳ một yếu tố nào gây gián đoạn nguồn cung ứng dầu sẽ có ảnh hưởng trực tiếp đến giá dầu. Chúng bao gồm chiến tranh, khủng bố, chính sách kiểm soát khai thác và xuất khẩu dầu của quốc gia hay bất ổn chính trị.
Ví dụ như căng thẳng leo thang giữa Nga và Ukraine đã làm gián đoạn quá trình sản xuất dầu từ một trong những nhà sản xuất dầu lớn nhất trên thế giới là Nga. Bên cạnh đó, việc các nước phương Tây và Hoa Kỳ áp lệnh trừng phạt về kinh tế và tài chính đối với Nga đã gây ảnh hưởng không nhỏ đến hoạt động xuất khẩu dầu của quốc gia này khi Nga bị cấm giao dịch bằng các đồng tiền mạnh trên thế giới và bị cắt nguồn tài trợ về tài chính đối với các ngân hàng và doanh nghiệp thuộc sở hữu nhà nước. Việc giá dầu tăng cao trên phạm vi toàn cầu là điều không thể tránh khỏi.
Tỷ giá đồng dollar Mỹ
Dầu thô thường được định giá và giao dịch bằng đồng đô la Mỹ trên thị trường quốc tế. Vì thế, tỷ giá đồng dollar sẽ có tác động trực tiếp đến giá dầu. Chúng thường dao động ngược chiều nhau. Khi giá đồng dollar Mỹ giảm, thu nhập thực tế từ bán dầu và các chế phẩm từ dầu được tính bằng dollar Mỹ sẽ giảm và đương nhiên để ổn định nguồn thu nhập của mình, các nước xuất khẩu dầu mỏ sẽ phải tăng giá dầu lên theo một tỷ lệ tương ứng. Khi đồng dollar Mỹ tăng giá thì các quốc gia xuất khẩu dầu sẽ giảm giá dầu xuống nhằm ổn định giá dầu trên thị trường.
Các yếu tố ảnh hưởng đến giá vàng
Vàng là kim loại hiếm, có tính thanh khoản cao và gần như không bị mất giá khi xảy ra lạm phát. Vì vậy, nó là kênh đầu tư an toàn trong trường hợp xảy ra các biến động kinh tế. Ngoài ra, nó còn được sử dụng như là một công cụ giúp kiềm chế lạm phát. Các quốc gia sẽ có kho dự trữ vàng chiến lược riêng, được quản lý bởi chính phủ hay ngân hàng trung ương.
Cũng giống như dầu, giá vàng bị ảnh hưởng bởi quy luật cung – cầu thị trường và đồng dollar Mỹ. Ngoài ra, nó còn bị ảnh hưởng bởi các yếu tố khác như quỹ giao dịch trao đổi ETF vàng, tác động từ kinh tế – chính trị và tác động của lạm phát, lãi suất ngân hàng trung ương.
Quy luật cung cầu trên thị trường
Kể từ năm 2000, sản lượng khai thác vàng giảm đáng kể do nhu cầu tìm kiếm nguồn vàng chất lượng tăng cao khiến người công nhân phải đối mặt với nhiều nguy hiểm và sự gia tăng chi phí khai thác. Điều này dẫn đến tình trạng khan hiếm kim loại quý này và qua đó, đẩy giá vàng lên cao.
Vàng thường được sử dụng như tài sản lưu trữ và được ứng dụng rộng rãi trong ngành sản xuất công nghiệp điện tử và chế tạo trang sức. Theo ước tính, hơn 50% nhu cầu của người mua vàng là để làm trang sức, tập trung nhiều tại Ấn Độ và Trung Quốc. Và nền công nghiệp điện tử cần khoảng 12% trữ lượng vàng để sản xuất máy tính, điện thoại, thiết bị điện tử,… Nhu cầu đối với vàng ngày càng gia tăng trong khi nguồn cung hạn chế đã khiến giá vàng tăng đáng kể trong những năm qua.
Quỹ giao dịch trao đổi ETF vàng
Ngoài ra, bán tháo chứng chỉ vàng ồ ạt tại các quỹ giao dịch trao đổi ETF vàng như Quỹ SPDR Gold Shares (GLD) và quỹ iShares Gold Trust (IAU) sẽ làm cung vàng tăng đột biến, gây ảnh hưởng không nhỏ đến giá vàng trên thị trường. Ví dụ như vào ngày 25/4/2008, SPDR ghi nhận bán ra khoảng 20.5 tấn vàng, đẩy giá vàng xuống mức thấp kỷ lục 900 USD/ounce.
Các loại quỹ ETF vàng kiểu này chưa xuất hiện tại Việt Nam mà chỉ có trên thị trường giao dịch quốc tế. Tuy nhiên, biến động của chúng cũng có tác động đáng kể đến giá vàng thế giới.
Tỷ giá đồng dollar Mỹ
Giá vàng tỷ lệ nghịch với giá đồng dollar Mỹ. Nghĩa là, nếu đồng USD mất giá thì giá vàng sẽ tăng và ngược lại. Khi giá đồng USD giảm, nền kinh tế có khả năng bước vào thời kỳ khó khăn và kỳ vọng của nhà đầu tư về tình hình kinh tế sẽ giảm theo. Lúc này, họ có xu hướng mua vàng như một kênh trú ẩn an toàn, khiến cho nhu cầu mua vàng tăng cao đẩy giá vàng lên.
Lãi suất của Ngân hàng Trung Ương
Khi Ngân hàng Trung Ương giảm lãi suất cơ bản, lãi suất của các khoản cho vay cũng giảm theo. Điều này dẫn đến việc người dân ngày càng quan tâm đến các khoản vay, lượng tiền lưu thông trên thị trường gia tăng. Việc cung tiền với giá rẻ sẽ làm suy giảm giá trị đồng nội tệ so với các đơn vị ngoại tệ khác, tỷ lệ lạm phát do đó tăng. Trong thời kỳ lạm phát, nhà đầu tư có xu hướng mua vàng để tích trữ nên đẩy nhu cầu về vàng tăng cao. Do đó, giá vàng cũng tăng theo.
Mặt khác, khi Ngân hàng Trung Ương tăng lãi suất, do xảy ra cạnh tranh giữa những khoản đầu tư có lãi suất lớn hơn như trái phiếu, nhu cầu đầu tư vào những kênh này sẽ tăng. Vàng trở nên kém hấp dẫn và từ đó, giá vàng giảm.
Mối liên hệ giữa giá dầu và giá vàng
Mối liên hệ giữa giá dầu và giá vàng có thể thấy rõ bởi tình trạng giá vàng phụ thuộc vào giá dầu trên thị trường. Giá dầu tăng sẽ khiến đồng USD tăng giá, người dân sẽ có xu hướng mua vàng tích trữ dẫn đến tình trạng đầu cơ tích trữ vàng gây rối loạn thị trường.
Trường hợp biến động ngược chiều
Khi nhu cầu sử dụng dầu thấp mà nguồn cung lại dồi dào, giá dầu sụt giảm đáng kể. Cùng với đó, lợi suất của trái phiếu và lãi suất ngân hàng lao dốc trên phạm vi toàn cầu, gây ra hiện tượng giảm phát. Để giải quyết tình trạng này, ngân hàng trung ương sẽ bơm tiền để kích thích nền kinh tế, khiến nhu cầu về vàng tăng cao trong ngắn hạn. Vì thế, giá vàng tăng. Tuy nhiên, nếu giá dầu ở ngưỡng thấp quá lâu, sẽ tạo ra giảm phát và kéo giá vàng giảm xuống trở lại.
Trường hợp biến động cùng chiều
Khi xảy ra xung đột giữa Nga và Ukraine, giá dầu tăng cao, đạt ngưỡng kỷ lục kéo theo giá của các loại hàng hóa khác cùng tăng. Tình trạng lạm phát cao được ghi nhận tại nhiều quốc gia trong đó có Hoa Kỳ và các nước EU. Ngoài ra, Nga là nước sản xuất vàng lớn thứ 3 trên thế giới sau Úc và Trung Quốc. Lệnh trừng phạt từ các nước phương Tây đối với Nga đã làm gián đoạn nguồn cung vàng toàn cầu. Đối với bất ổn về kinh tế và địa chính trị nhu cầu mua vàng tăng cao khiến giá vàng tăng. Trong trường hợp này, giá dầu tăng khiến giá vàng tăng.
Mặt khác, cả giá dầu thô và giá vàng đều được định giá bằng đồng dollar Mỹ và chúng biến thiên ngược chiều với giá đồng dollar. Vì thế, trong trường hợp xảy ra biến động về giá của đồng USD, giá dầu và giá vàng có mối tương quan thuận chiều nhau.
====================
Mối quan hệ giữa giá dầu thô và thị trường chứng khoán
Dầu thô là nguồn nguyên liệu năng lượng không thể thiếu trong các hoạt động sản xuất kinh doanh. Khi giá dầu có sự biến động, nó có thể gây ra tác động không nhỏ tới các lĩnh vực của nền kinh tế. Vậy trên thị trường chứng khoán thì sao? Mối quan hệ giữa giá dầu thô và thị trường chứng khoán là gì? Câu trả lời sẽ có ngay sau đây.
Tìm hiểu về dầu thô
Dầu thô (crude oil) hay còn gọi là dầu mỏ là một hỗn hợp chất lỏng màu đen sẫm, đặc và nhờn. Chúng tồn tại trong vỏ trái đất và được khai thác bằng các giàn khoan. Dầu thô được cấu tạo bởi hiđro cacbon và các chất hữu cơ.
Dầu thô sau khi tinh chế được sử dụng để sản xuất thành nhiều sản phẩm đa dạng. Chẳng hạn như xăng, dầu, nhựa plastic, đường, chất dẻo,…
Những yếu tố ảnh hưởng đến giá dầu thô
Tăng trưởng kinh tế
Dầu thô hiện nay vẫn là nguồn nhiên liệu quan trọng nhất cho mọi hoạt động sản xuất, lưu thông. Vì thế tốc độ tăng trưởng kinh tế có ảnh hưởng rất lớn đối với giá dầu. Khi kinh tế phát triển, nhu cầu về dầu thô tăng, giá cũng sẽ được đẩy lên.
Điều này có thể thấy rõ ở các quốc gia đang phát triển nhanh khi nhu cầu về dầu thô để phục vụ sản xuất tăng cao khiến giá dầu tăng theo. Ngược lại khi đại dịch Covid-19 diễn ra, giá dầu thô lại giảm nhanh chóng do nhu cầu đi lại và sử dụng nhiên liệu từ dầu thô giảm mạnh.
Nhu cầu của các sản phẩm chế biến
Người ta có thể sử dụng dầu thô để chế biến ra rất nhiều sản phẩm như dầu diesel, xăng, thậm chí là thuốc. Mỗi sản phẩm lại có lượng cung cầu khác nhau vào mỗi thời điểm. Ví dụ khi trời lạnh, nhu cầu sưởi ấm tăng lên khiến lượng dầu sưởi tiêu thụ cao hơn. Điều này đồng nghĩa với việc nhu cầu dầu thô cao hơn và giá cũng tăng theo.
Xu hướng của đồng USD
Trên thế giới, giá dầu được niêm yết bằng đồng USD. Vì thế sự thay đổi tỷ giá đồng USD có thể ảnh hưởng đến giá dầu thô. Chẳng hạn khi đồng USD suy yếu, các nước có thể mua dầu với giá rẻ hơn. Khi này nhu cầu mua vào sẽ tăng lên kéo theo sự gia tăng của giá.
Sản lượng khai thác các loại dầu
Sản lượng khai thác dầu được quản lý bởi Tổ chức Các nước Xuất khẩu Dầu mỏ (OPEC). Nó bao gồm sản lượng dầu khai thác từ các giàn khoan tại thượng nguồn. Nếu sản lượng khai thác bị hạn chế, giá dầu thô sẽ tăng lên do nhu cầu lớn mà ít nguồn cung.
Dự trữ dầu thô
Dầu thô sau khi khai thác thường được dự trữ tại các kho chứa. Khi các kho đã kín chỗ, nguồn cung dầu sẽ bị cắt giảm để tránh tình trạng quá tải. Lúc này, giá dầu thô sẽ tăng lên.
Một số yếu tố khác
Ngoài các yếu tốt trên, giá dầu thô còn chịu ảnh hưởng bởi các yếu tố khác như mức độ phát triển của các loại thay thế. Dầu mỏ là một nguồn tài nguyên và trữ lượng dầu là hữu hạn. Các nhiên liệu thay thế và giải pháp giảm phụ thuộc vào xăng, dầu đang được phát triển tích cực và khi trở thành xu hướng sẽ ảnh hưởng tới nhu cầu dầu thô.
Bên cạnh đó còn có những yếu tố như thời tiết, có thể gây hưởng tới cả cung và cầu và khiến các nước khai thác điều chỉnh về giá. Chính trị cũng từng gây tác động mạnh lên dầu thô. Xung đột Nga – Ukraine đã khiến giá dầu Brent tăng cao do nguồn cung khí đốt từ Nga sang các nước châu Âu bị ảnh hưởng trong khi nhu cầu sưởi mùa đông ở các nước này tăng cao.
Giá dầu ảnh hưởng gì tới thị trường chứng khoán?
Trên thực tế, một số nghiên cứu đã chỉ ra có rất ít mối liên hệ giữa giá dầu thô và biến động của thị trường chứng khoán. Nghiên cứu của Ngân hàng dự trữ liên bang Cleverland – Mỹ cho biết có rất ít mối tương quan giữa giá dầu và thị trường chứng khoán.
Nhà nghiên cứu Andrea Pescatori tại Quỹ Tiền tệ Quốc tế cũng từng đo lường để tìm ra sự ảnh hưởng của giá dầu với chỉ số S&P 500 nhưng rất ít khi giá dầu và giá chứng khoán có biến động đồng thời. Nghiên cứu của ông cho thấy không có liên hệ nào giữa giá chứng khoán và giá dầu với mức độ tin cậy 95%.
Suy nghĩ thông thường rằng giá dầu giảm đồng nghĩa với chi phí của các doanh nghiệp trong ngành sản xuất và vận tải giảm. Góp phần tăng hiệu quả kinh doanh nghiệp và đây có thể coi là tín hiệu tốt.
Ngược lại là tín hiệu tiêu cực với các doanh nghiệp ngành dầu khí vì giá bán thấp ảnh hưởng đến doanh thu và lợi nhuận của họ.
Tuy nhiên điều này không hoàn toàn chính xác.
Với ngành sản xuất và vận tải, thứ tác động trực tiếp đến đầu vào của các doanh nghiệp này là xăng, dầu diesel và rất nhiều các sản phẩm khác được sản xuất từ dầu thô. Bên cạnh đó trong ngành sản xuất, các doanh nghiệp có thể chủ động thay đổi quy trình sản xuất đề bù đắp việc chi phí nhiên liệu tăng.
Trong khi đó giá cổ phiếu của doanh nghiệp hiện nay được đánh giá bằng thu nhập của công ty, giá trị nội tại, mức độ chấp nhận rủi ro của nhà đầu tư và rất nhiều yếu tố khác. Vậy nếu giá dầu có tác động đến giá cổ phiếu thì tác động này cũng chỉ ảnh hưởng tới một số mã hoặc ngành cụ thể thay vì gây tác động cho toàn thị trường.